Нэг Ангийнхан

Тавтай морилно уу!

Ангийнхандаа зориулав

2012-04-25, 19:51

Цунами гэж юу вэ?

Газар хөдлөлт, галт уулын идэвхижилт, хөрсний гулсалт, томоохон хэмжээний солир унах, цөмийн бөмбөгийн туршилтаар үүсэх энергийн нөлөөгөөр далай, тэнгисийн усны асар том давалгаа үүсэхийг цунами гэж нэрлэнэ.

Цунами хэрхэн бий болдог вэ? Цунами нь далайн ёроолд тохиолдох гэнэтийн хөдөлгөөнөөр нөхцөлдсөн том хэмжээний далайн давалгаа юм. Энэхүү гэнэтийн хөдөлгөөн нь газар хөдлөл, хүчтэй галт уулын дэлбэрэлт болон усан доорхи хөрсний гулсалт зэргээс уламжлалтай байдаг. Томоохон хэмжээний солирын бөмбөгдөлт нь мөн цунами бий болгох боломжтой. Цунами ихээхэн хурдтайгаар задгай тэнгис рүү орж ирэх бөгөөд асар том хэмжээний үхлийн аюул бүхий давалгааг эрэг орчмын гүехэн усанд бий болгодог. Ихэнхи цунами нь плитүүдийн нүүлтийн хүчээр далайн плитүүд манти уруу шурган ордог бүс буюу субдукцийн бүсэнд бий болсон газар хөдлөлийн нөлөөгөөр бий болдог. Шурган орж байгаа плит болон түүний дээгүүр нүүж байгаа томоохон хэмжээний плитүүдийн хооронд үрэлт бий болдог. Энэхүү үрэлт нь субдукцийн хурдыг сааруулж плитүүдийг хооронд нь гацааж байдаг. Энэ гацсан байдал нь плитийг манти уруу дарах бөгөөд үүний нөлөөгөөр дээгүүр нь нүүж буй хэсэгт аажимаар хэв гажилт бий болж эхэлдэг.